Wij hebben de sluis en de directe omgeving meer met elkaar betrokken, ruimtelijk bij de stad en qua inrichting bij het verbindende lint. De sluis ligt als het ware aan de voet van het verdedigingswerk en wordt zoals nu omsloten door de waterkering. De huidige sluis, met zijn authentieke vormgeving (die overigens voor veel watersporters als gebruiksvriendelijk wordt ervaren) kon daarom blijven bestaan en vertelt samen met het ensemble van het Hooglandgemaal een deel van het historisch verhaal. De nieuwe sluis is van de 21e eeuw, herkenbaar duurzaam met zoveel mogelijk natuurlijke materialen. De sluis ligt in het open gebied van de voorhaven, misschien zelfs buiten de zeewering en is daarom laag. Het ogenschijnlijk grote wateroppervlak in de sluis accentueert deze ruimtelijke relatie en is aantrekkelijk voor watersporters door de geboden manoeuvreerruimte. Alleen in de deuren met bijbehorende landhoofden herkennen we de sluis.

Ons centrale thema is een duurzame sluis die maximaal comfort biedt aan de watersporter. De sluiskolk, een plek waar normaal minder ervaren watersporters met weinig plezier aan denken, biedt in ons plan ruimte om te manoeuvreren bij het aanleggen en heeft het karakter van de veel geprezen “Marrekrite-ligplaatsen”. De omgeving krijgt het karakter van een bijna natuurlijk schiereiland, refererend aan de buitendijkse waarden en banken langs de Friese west- en zuidkust. Het complex is op een natuurlijke manier bereikbaar gemaakt voor bezoekers vanaf de vaste wal. Dat betekent uiteraard ook dat het informatiecentrum op een natuurlijke wijze deel uitmaakt van de plek.

Het J.L. Hooglandgemaal, ontworpen door architect P. de Vries en gebouwd in 1966 is een van de belangrijkste waterstaatbouwkundige bouwwerken van Fryslân. En hoewel het gemaal nog volop in gebruik is, is het nu al een belangrijk industrieel erfgoed en een fantastisch icoon in combinatie met zijn voorganger het ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer dat op de werelderfgoed lijst is geplaatst.

Het Hooglandgemaal staat niet op zichzelf, maar vormt het onderdeel van een ensemble met het omliggende terrein, de bomen en de Johan Frisosluis. Het Hooglandgemaal is ook een belangrijk baken voor jachtschippers die vanaf het IJsselmeer de sluis of de Marina aanvaren, het is een beeldmerk van Stavoren. De nieuwe bouwkundige toevoegingen mogen dan ook op geen enkele wijze concurreren vinden wij. Dit vraagt om beperking van bouwkundige voorzieningen qua aantal en schaal. En het vraagt ook dat gebouwen die wel nodig zijn, in architectuur en materialisatie hun referenties ontlenen aan de nieuwe identiteit van de sluis; landschappelijk, ecologisch en terughoudend.

Het nieuwe bedieningsgebouw is binnen deze beeldcriteria ontworpen. Omdat het aan de zuidzijde van de sluis staat en omdat het hoog genoeg moet zijn om uitzicht over beide sluiskolken te garanderen. Door de hoogte van het bedieningsgebouw is er onder maaiveldniveau ruimte voor een onderbouw waarin wij het informatiecentrum hebben geprojecteerd. Dit informatiecentrum maakt onderdeel uit van een route door het semi-natuurlijke schiereiland waarin met panelen en mogelijk modernere communicatiemiddelen het verhaal verteld kan worden over hoe Fryslân duurzaam omgaat met de waterhuishouding binnen de context van recreatie, natuur en landschap en de Friese Meren in het bijzonder. En juist op dit lage punt, deels ingegraven in het talud komen deze thema’s zichtbaar bij elkaar.

Als de beeldreferentie van het gebouw zien wij een vogel – uitkijk hut, de enige kenmerkende gebouwen in de buitendijkse natuurgebieden langs de Friese IJsselmeerkust. Hier horen een bijzondere vorm bij en natuurlijke materialen zoals hout en grasdaken. Deze laatste zijn overigens gecombineerd met zonnepanelen ter opwekking van duurzame elektrische energie.